Thận trọng khi dùng thuốc cho người cao tuổi

->> Các nguyên tắc dùng thuốc ở Người cao tuổi
->> 4 "đúng" khi cho trẻ dùng thuốc

Thuốc kháng sinh:

Kháng sinh là loại thuốc được dùng phổ biến khi có nhiễm khuẩn. Đối với người già thường đã trải qua nhiều bệnh nhiễm khuẩn nên thường dùng nhiều loại kháng sinh. Vi khuẩn gây bệnh trên người già dễ kháng lại với thuốc. Ngoài ra, sự thay đổi về sinh học của tuổi già cũng ảnh hưởng tới sự hấp thu, phân bố, chuyển hóa và thải trừ của thuốc. Vì vậy cần phải xác định được vi khuẩn gây bệnh ở người già mới dùng thuốc kháng sinh (để tránh nhờn thuốc); Chỉ dùng phối hợp kháng sinh khi thật cần thiết và cần tính đến tác dụng đối kháng hay hiệp đồng của thuốc. Một số kháng sinh gây ảnh hưởng xấu đến chức năng thận tránh dùng những loại này. Nếu cần dùng phải giảm liều.  Phải luôn luôn kiểm tra kết quả điều trị khi dùng kháng sinh. Nếu không thấy có kết quả cần xem lại chẩn đoán, việc lựa chọn thuốc, liều lượng, tình trạng kháng thuốc của vi khuẩn...

Thuốc an thần, gây ngủ

Ở người già thường hay mất ngủ nên các thuốc này cũng hay được các bác sĩ kê đơn hoặc tự ý mua về dùng. Những loại thuốc này khi sử dụng cho  người già cần lưu ý vì ranh giới giữa liều ngủ và liều hôn mê rất hẹp (như barbiturat) hoặc gây tích lũy chất chuyển hóa vẫn còn hoạt tính (như benzodiazepin), kéo dài thời gian bán thải của thuốc gấp 3-4 lần (như diazepam)... Do vậy người cao tuổi rất dễ xảy ra ngộ độc thuốc ngủ. Vì thế, đối với thuốc làm dịu, an thần ở người cao tuổi dùng mỗi đợt không quá 2-3 tuần. Cần có liều thăm dò 3-4 ngày đầu, giữ liều duy trì 1-2 tuần, 3-4 ngày cuối giảm liều đến khi ngừng thuốc. Theo dõi sát tác dụng cũng như tác dụng phụ của thuốc trong quá trình sử dụng. Nếu có những dấu hiệu bất thường xảy ra như rối loạn trí nhớ, rối loạn cảm xúc... thì phải ngừng dùng thuốc và phải tìm hiểu nguyên nhân. Không được uống rượu khi đang dùng thuốc an thần vì có thể xảy ra tai biến.

Trong trường hợp mất ngủ nặng, dùng mọi biện pháp và thuốc an thần không hiệu quả  thì phải dùng thuốc ngủ. Phải chú ý đến tính nhạy cảm của từng người bệnh vì tác dụng của thuốc ngủ trên cơ thể người già không giống nhau. Thận trọng khi dùng thuốc ngủ barbituric vì thuốc thải trừ chậm dễ gây độc. Nên chọn thuốc có thời gian bán thải ngắn, thải trừ nhanh. Khi dùng cần dùng liều thăm dò, sau đó mới cho dùng liều cần thiết.

Thuốc giảm đau, hạ sốt, chống viêm

Người già hay mắc các bệnh về xương khớp nên đây cũng là nhóm thuốc thường sử dụng như paracetamol, aspirin, indomethacin, diclofenac... Khi dùng aspirin cần chú ý đến người đau dạ dày, người cao tuổi dùng lâu bị ù tai, liều cao gây điếc. Indomethacin có thể gây rối loạn thần kinh, chóng mặt, nhức đầu, ù tai, hoa mắt, mất ngủ, rối loạn tiêu hóa. Paracetamol có thể an toàn hơn nhưng có thể gây mất ngủ, viêm thận kẽ, thiếu máu... ở người già. 

(Theo BS. Ngọc San/skds)